Η Ιστορία του Ομίλου

Από το όνειρο στην πραγματικότητα

Φέτος συμπληρώνονται 60 χρόνια από τη μεγάλη μετακόμιση του Ναυτικού Ομίλου Θεσσαλονίκης στις ιδιόκτητες πλέον εγκαταστάσεις του, αυτές που γνωρίζουμε σήμερα. Είχαν περάσει περισσότερα από 30 χρόνια προσωρινής στέγασης, χρόνια γεμάτα όνειρα και σχέδια για «το δικό μας σπίτι», χρόνια σκληρών  και επίμονων προσπαθειών και διαπραγματεύσεων. Με αφορμή την επέτειο αυτή ανατρέξαμε στα αρχεία προκειμένου να αναπολήσουμε τις εξελίξεις, παρακαλέσαμε τον Δημήτρη Φυντανίδη να δώσει μια προσωπική νότα και παρουσιάζουμε τις τωρινές εγκαταστάσεις με μια αρχιτεκτονική ματιά.

«Ο Ν.Ο.Θ. αποκτά Γη» – τριάντα χρόνια αναμονής

(Ρητά πρακτικών της εποχής μεταφέρθηκαν στη Δημοτική)

Έτος 1931. Στην 4η συνεδρίαση του, στο  Δ.Σ. του νέου σωματείου γίνεται κουβέντα για την «ανάγκη της προσωρινής στέγασης των τριών λέμβων που έφτασαν ήδη από την Ιταλία και της μίσθωσης οικήματος για την εγκατάσταση των γραφείων και των εντευκτηρίων του ομίλου». Ενοικιάζεται αποθήκη σε χώρο της τέως Γαλλοελληνικής Εταιρείας στην οδό Αλλατίνη, πλέον ιδιοκτησία της Εθνικής Τράπεζας «μέχρι την ανέγερση των μόνιμων εγκαταστάσεών μας».

Το παλιό σπίτι

Αρχές του 1933 καταλήγουν διαπραγματεύσεις με την οικογένεια Χριστίδη στην ενοικίαση του ισογείου της διώροφου οικοδομής τους στην οδό Λουκιανού 4 (κοντά στη σημερινή διχάλα της Ανθέων με την οδό Μαρίας Κάλλα, ο «Ενιαύσιος»). Το Δ.Σ. θεωρεί «ότι το οίκημα τούτο είναι καταλληλότατο για να στεγαστεί ο όμιλος και πληρεί τις περισσότερες απαιτήσεις του, καθώς είναι παραθαλάσσιο με ευρύ χωλ όπου δύναται να στεγαστούν 2 εκ των λέμβων και μεγάλη αυλή, όπου μπορεί να ανεγερθεί παράπηγμα προς στέγαση και των υπολοίπων λέμβων. Αποφασίζεται η ενοικίαση του ανωτέρω … αντί ετησίου μισθώματος δρχ. 17.000 προκαταβολικά». Ο τότε Πρόεδρος Αλέξανδρος Ζάννας σπεύδει να τονίσει «ότι η ενοικίαση αυτή δεν πρέπει να απελπίσει τα μέλη και να αναθεωρήσουν ότι εγκαταλείπεται η ιδέα και η προσπάθεια προς οριστική στέγαση του ομίλου» και ανακοινώνει την προσεχή μετάβασή του στην Αθήνα «ώστε ταχέως να ευρεθεί ο όμιλος μονίμως αξιοπρεπώς εγκαταστημένος».

Περνούν τα χρόνια, με κάθε ευκαιρία υποβάλλονται τοπογραφικά σχέδια και αρχιτεκτονικές μελέτες στις αρμόδιες Αρχές. Οι Πρόεδροι του Ν.Ο.Θ. ταξιδεύουν τακτικά στην Αθήνα για να προωθήσουν το θέμα του Ομίλου. Όλα ματαιώνονται όταν ξεσπά ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος και η Ελλάδα υπέστη τα δεινά της γερμανικής κατοχής.

Ολοταχώς προς ιδιόκτητες εγκαταστάσεις

Στο τέλος της δεκαετίας του ’50 έρχεται η ανατροπή. Στην Έκθεση Πεπραγμένων της Γενικής Συνέλευσης της 29.3.1959 διαβάζουμε ότι τον τελευταίο χρόνο, το Δ.Σ. δεν προχώρησε σε καμία βελτίωση των εγκαταστάσεων (στην οδό Λουκιανού, ο «Ενιαύσιος»), αλλά μόνο σε δαπάνες συντήρησής τους «διότι η περαιτέρω παραμονή του Ομίλου στις παρούσες εγκαταστάσεις θα είναι σύντομη, … το θέμα της παραχώρησης οικοπέδου προς τον Όμιλο προωθείται κανονικώς, ελπίζουμε δε ότι η προσπάθειά μας θα ολοκληρωθεί πριν τη λήξη της θητείας μας».  Το Δ.Σ. φιλοδοξεί οι καινούργιες εγκαταστάσεις «να γίνουν τέλεια από άποψης εξυπηρέτησης, ωραίες δε και επιβλητικές στην εμφάνιση». Τα μέλη ενημερώνονται, ότι «παρεκλήθησαν τρεις σύγχρονους εκ των καλυτέρων αρχιτεκτόνων των Αθηνών που ευγενώς δέχτηκαν άνευ αμοιβής να εκπονήσουν αρχιτεκτονικά προσχέδια» – ένα χρόνο μετά κλειδώνει η συνεργασία με τον Κωνσταντίνο Καψαμπέλη. Το βάρος των εντατικών και επίμονων προσπαθειών της διοίκησης σηκώνει ο Αντιπρόεδρος Δημήτρης Ζάννας. Τον Αύγουστο του 1959, ο Αυτόνομος Οικοδομικός Οργανισμός Αξιωματικών (Α.Ο.Ο.Α), κάτοχος γης στο Καραμπουρνάκι εγκρίνει τη μεταβίβαση οικοπέδου 6200 μ2  στον Όμιλο. Ακολουθούν η επικύρωση των Υπουργών Εθνικής Αμύνης και Οικονομικών, υπογραφή της σχετικής αγοραπωλησίας με τον άνω οργανισμό καθώς και εξουσιοδότηση του Ταμία Στέφανου Δημητρίου για «απόσυρση του συμφωνηθέντος ποσού των 60.000 δρχ από το λογαριασμό του Ομίλου, ίδια τιμή με την οποία ο Α.Ο.Ο.Α. το είχε αποκτήσει από το Δημόσιο» (στην πορεία, το ποσό αυτό θα φτάσει στους 72.000 δρχ., ο «Ενιαύσιος»). Η διαδικασία ολοκληρώνεται στις 23 Οκτωβρίου 1959, γεγονός που ο Πρόεδρος Άλκης Παπαδημητρίου χαρακτηρίζει «ιστορικό για τον Όμιλο, ο οποίος ύστερα από πολλές προσπάθειες πολλών ετών αποκτά ιδιόκτητο οικόπεδο χάρη στις ενέργειες του Αντιπροέδρου κ. Δημητρίου Ζάννα» και τονίζει στη Γενική Συνέλευση που ακολουθεί στις 21.2.1960: «Αισθάνομαι ιδιαίτερη ευχαρίστηση και ικανοποίηση διότι σε μας έλαχε το προνόμιο να αναγγείλουμε … το άκρως χαρμόσυνο τούτο γεγονός, το υπογραφέν δε σχετικό συμβόλαιο μεταβίβασης του οικοπέδου προς τον Όμιλο φέρει την υπογραφή του Αντιπροέδρου μας ως εκπροσώπου του Ομίλου, διότι στους προσωπικούς του κόπους ολόκληρων ετών οφείλεται κυρίως το επίτευγμα… Ο Ν.Ο.Θ. απέκτησε γη!»

Στην τελική ευθεία

Τον Ιούνιο υποβάλλονται «στο Πολεοδομικό Γραφείο Θεσσαλονίκης τα σχετικά για την έκδοση αδείας εκσκαφής θεμελίων και εκτέλεσης χωματουργικών εργασιών … σχέδια». Το Δ.Σ. όλο και περισσότερο συζητά λεπτομέρειες των εργασιών. Ασχολείται π.χ. με την «επέκταση της υδραυλικής εγκατάστασης ώστε να καθίσταται δυνατή η υδροδότηση των φυτευθέντων δένδρων», δέχεται προσφορές όπως τη δωρεά διάθεση εκσκαφέα και προωθητήρα για τις εκσκαφές, αναγκάζεται να ανοίξει ειδικό βιβλίο εξόδων «ούτως ώστε ανά πάσα στιγμή να είναι δυνατή αφενός μεν η απόδοση λογαριασμού στην προϊστάμενη αρχή και αφετέρου η οικονομική παρακολούθηση του όλου έργου». Αντιμετωπίζει δε και «προσωρινά μέτρα από τους παλαιούς ιδιοκτήτες του οικοπέδου». Ευτυχώς ο Ν.Ο.Θ. έχει γερές πλάτες σε κυβέρνηση και αρμόδιες αρχές.

Το Σεπτέμβριο, παρουσία των πολιτικών μηχανικών, του Αντιπροέδρου Ζάννα και του Κοσμήτορα Κανέβα γίνεται «η επί του εδάφους χάραξη των ορίων του κτηρίου», προσλαμβάνεται εργοδηγός από τον Πολύγυρο Χαλκιδικής και κατασκευάζεται εργοτάξιο «για τη φύλαξη των εργαλείων και υλικών καθώς και παραμονή του εργοδηγού».

Στις 26 Οκτωβρίου 1960, ανήμερα του Αγίου Δημητρίου, πραγματοποιείται η θεμελίωση των καινούργιων εγκαταστάσεων από τον τότε Πρωθυπουργό Κωνσταντίνο Καραμανλή. Στην εκφώνησή του ο Πρόεδρος Άλκης Παπαδημητρίου μεταξύ άλλων ευχαριστεί τον αρχιτέκτονα Καψαμπέλη για τα σχέδιά του, «που όταν δε λάβουν την τρίτη τους διάσταση, θα δώσουν μορφή σ’ έναν από τους ωραιότερους και τελειότερους Ναυτικούς Ομίλους της Μεσογείου». Την εκτίμηση αυτή σφραγίζει το 2007 η απόφαση του Υπουργείου Πολιτισμού να χαρακτηρίσει «ως μνημείο τα κτήρια του συγκροτήματος του Ναυτικού Ομίλου Θεσσαλονίκης, με τις εγκαταστάσεις του λιμενίσκου, κτήρια με ιδιαίτερα αξιόλογα αρχιτεκτονικά, μορφολογικά και δομικά στοιχεία, που χαρακτηρίζουν τις αρχές του Μοντέρνου Κινήματος, όπως αυτό διαμορφώθηκε στο πρώτο μισό του 20ου αιώνα στην Ελλάδα, καθώς αποτελεί και τοπόσημο για την ευρύτερη  περιοχή».

Αρχές της καινούργιας χρονιάς και συγκεκριμένα στις 11.1.1964 αποχαιρετούν διοίκηση, μέλη και αθλητές το παλαιό τους σπίτι. Προσφέρονται αναμνηστικά δώρα στην κ. Χριστίδου, τους πρωταθλητές των Πανελληνίων Αγώνων Κωπηλασίας και κόβεται για τελευταία φορά η Βασιλόπιτα στην οδό Λουκιανού 4. Το Μάρτιο πραγματοποιείται η μετακόμιση και γίνεται η πρώτη συνεδρίαση του Δ.Σ. στις καινούργιες εγκαταστάσεις.  Διαβάζουμε: «Οι κόποι και οι προσπάθειες τόσων ετών απέδωσαν και αυτό που κάποτε θεωρήθηκε όνειρο είναι πια πραγματικότητα».